Chociaż oczywiście wiele w świecie kulturystyki jest przykładów psychopatologii, nie każdy z nas, którzy ten świat dzielimy, się z jakimiś zetknął. Nie jest prawdą, że wszyscy kulturyści mają dysmorfofobię (z ang. Body Dysmorphic Disorder – BDD). Chociaż jako lekarz liznąłem solidną dawkę behawiorystyki i psychiatrii w trakcie studiów medycznych, nie jest to jednak moja specjalność. Oczywiście, mam wielu przyjaciół w środowisku medycznym o najróżniejszych specjalnościach. Szczególnie bliską mi osobą jest dr Kristina Curci –zawodniczka fitness sylwetkowego, startująca w zawodach rangi krajowej, wygrała zawody NPC Mid-Atlantic Grand Prix w 2008. Jest także ekspertem w dziedzinie medycyny psychosomatycznej. Oto co miała do powiedzenia w interesującym nas temacie:

VP: Dr Kris, cóż oznacza właściwie nazwa BDD?

KC: BDD jest klasyfikowane w Diagnostics and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-IV-TR), czyli w swoistej „Biblii” psychiatrii, jako zaburzenie somatoformiczne, charakteryzujące się obsesją chorego na punkcie wyimaginowanego defektu ciała lub wyolbrzymianiu istniejącej, drobnej wady w swym wyglądzie zewnętrznym. Przykładowo: chory postrzega drobną górkę na łuku nosa jako deformację, której musi koniecznie się pozbyć lub którą musi ukrywać. Obsesja ta, by stan można było uznać za chorobę, musi powodować utrudnienia i problemy w życiu codziennym danej osoby – takie jak izolowanie się towarzyskie, utratę pracy i podejmowanie kroków szkodliwych dla zdrowia i samopoczucia danej osoby.

Chorobę tę pierwszy raz opisano ponad sto lat temu i od tego czasu nazywano ją na wiele różnych sposobów – od obsesyjnej nerwicy fizycznej po dysmorfofobię – sugerując, że jest to raczej objaw obsesyjno-kompulsywny lub faktyczna fobia związana z ciałem. Niemniej, amerykańska literatura psychiatryczna nie wyodrębniała tego zaburzenia aż do lat 80. Dopiero niedawno pojęcie dysmorfofobii i jej podtyp, dysmorfia mięśniowa (z ang. Muscle Dysmorphia – MDM) zagościły na stałe w literaturze medycznej i publikacjach kulturystycznych.

VP: To bardzo interesujące. A więc, czy wszyscy kulturyści cierpią na MDM?

KC: Niekoniecznie, Victorze. Pozwól mi więc wyjaśnić – dysmorfia mięśniowa to chorobliwa obsesja na punkcie własnej muskulatury. Czasem schorzenie to nazywane jest odwrotną anoreksją lub bigoreksją. Zazwyczaj dotyczy ono symetrii całego umięśnienia, ale może polegać także na nieuzasadnionym postrzeganiu pewnej konkretnej części ciała jako mniejszej lub mniej umięśnionej, na przykład klatki piersiowej, łydek czy bicepsów.

Skala występowania bigoreksji w środowisku kulturystycznym nie jest znana – z całą pewnością częściej występuje jednak u mężczyzn. Jednym ze znanych objawów tego schorzenia jest nader intensywny trening z ciężarami, pomimo oczywistych symptomów kontuzji (np. bolesnego stanu zapalnego ścięgna), częste kontuzje, takie jak zerwania ścięgien, więzadeł i mięśni oraz poddawanie się zbędnym zabiegom chirurgicznym celem pozbycia się różnych defektów. Osoby cierpiące na MDM często wykazują też niezwiązane z tkanką mięśniową objawy ogólniejszego BDD – głównie względem swych włosów i cery.

VP: Wydaje się więc, że ludzie cierpiący na to zaburzenie mają skłonności do przetrenowywania się i odnoszenia kontuzji, z którymi mogą przyjść do mnie. Czy należy martwić się jeszcze jakimiś potencjalnymi konsekwencjami grożącymi osobom, które cierpią na niezdiagnozowaną dysmorfię mięśniową?

KC: Nadużywanie różnych substancji i depresje to schorzenia często wiązane z MDM. Spośród wszystkich podtypów dysmorfofobii, MDM charakteryzuje się być może najwyższą częstotliwością występowania zachowań samobójczych. Choroba ta rozwija się, jak wszystkie inne formy dysmorfofobii, w okresie dojrzewania. Im szybciej zostaje zdiagnozowana i podjęte jest jej leczenie, tym lepiej.

VP: Czy jest jakaś rada, której możesz udzielić czytelnikom MD, by łatwiej byli w stanie ustalić, czy MDM/BDD może grozić im, bądź też ich przyjaciołom czy rodzinie?

KC: Jest kilka prostych pytań, na których udzielenie sobie odpowiedzi może pomóc dostrzec potencjalne objawy dysmorfii mięśniowej.

1.Jak często trenuję, pomimo iż koliduje to z innymi moimi zobowiązaniami?
2.Jak często analizuję swój wygląd i ile czasu dziennie na to poświęcam?
3.Jak często martwi mnie mój wygląd?
4.Ile razy mój trening spowodował jakieś problemy w moim życiu rodzinnym i uczuciowym?

Chorej osobie często jest trudno ocenić, czy dysmorfia naprawdę zakłóca ich codzienne życie. Jeśli ktoś ma co do tego wątpliwości, pomocna może być obiektywna opinia ze strony psychologa lub psychiatry.

VP: Jeśli to schorzenie zostanie już u kogoś zdiagnozowane, na czym polega jego leczenie?

KC: Leczenie zasadniczo sprowadza się do terapii indywidualnej lub grupowej. Jej zasadniczym elementem jest terapia kognitywno-behawioralna. W najcięższych przypadkach dysmorfii pomaga też stosowanie antydepresantów. Oczywiście, jeśli u pacjenta pojawiają się jakiekolwiek myśli samobójcze, należy natychmiast zintensyfikować leczenie.

VP: To bardzo interesujące informacje, dziękuję ci bardzo za podzielenie się z nami swoją wiedzą w tym zagadnieniu. Gdzie mogą obecnie spotkać cię pacjenci?

KC: Również dziękuję za rozmowę. Prowadzę praktykę na Wydziale Psychiatrii i Medycyny Behawioralnej Szkoły Medycznej Uniwersytetu Wirginii Zachodniej.
 

To nie jest żaden nowy, kosmiczny materiał, ani żaden wytwór naukowców. Niezależnie od tego, jak bardzo chcielibyśmy zamienić się w cyborgi, prawda jest taka, że przy rekonstrukcji więzadeł, póki co, nic nie zastąpi naturalnej ludzkiej tkanki. Allograft to tkanka pobrana od zmarłego lub żywego dawcy, której używa się do rekonstrukcji więzadeł, ścięgien i wszystkich struktur ciała, których uszkodzenia nie są możliwe do wyleczenia. Można w ten sposób pobrać i wykorzystać przy zabiegu rekonstrukcji stawów i innych części kończyn także tkankę kostną i inne potrzebne rodzaje tkanek. Samych więzadeł nie używa się raczej przy tych zabiegach, ponieważ po upływie czasu, który jest niezbędny do przygotowania i wykonania zabiegu z ich użyciem, nie są już tak wytrzymałe jak pierwotnie.

Alloprzeszczepy ścięgien to trudna do przeceniania metoda rekonstrukcji ścięgien i więzadeł, zwłaszcza w sytuacji, gdy ubytek tkanki pacjenta jest duży. Chociaż obecnie stosuje się je głównie przy rekonstrukcji więzadeł w obrębie kolana, istnieją wskazania do użycia allograftów także w obrębie kończyn górnych i reszty ciała. Główną zaletą tej metody jest brak powikłań wynikających z zabiegu pobrania. To znaczy, że chirurg nie musi pobierać tkanki od pacjenta, by użyć jej jako wszczepu. W twoim przypadku, chirurg musiałby pobrać, na przykład, kość i środkowy fragment więzadła rzepki, by zrekonstruować więzadło krzyżowe przednie. Do rekonstrukcji tego więzadła można by użyć też ścięgien pobranych z uda. Pobranie tkanek z któregoś z tych obszarów, oprócz dodatkowego bólu, osłabiłoby je, być może też zdeformowało. Innymi zaletami alloprzeszczepów są: krótszy czas trwania operacji, mniejsza ilość i rozmiary cięć i mniejsze ryzyko późniejszej sztywności stawów.

Allotransplantacje mają też wady. Są to między innymi: ograniczona dostępność, wyższy koszt, zwiększone ryzyko odrzucenia przeszczepu oraz ryzyko zakażenia bakteryjnego, wirusowego lub prionami. W Stanach Zjednoczonych szanujące się banki tkanek mają akredytację Amerykańskiego Związku Banków Tkanek (AATB). Odpowiednia selekcja dawców jest kluczowym elementem procedury uzyskiwania materiału do przeszczepów. Wszystkie tkanki pochodzenia biologicznego niosą ze sobą pewne ryzyko zakażenia bakteriami, wirusami lub prionami. Chociaż zgłoszono kilka przypadków zarażenia wirusem HIV i wirusem żółtaczki typu C u pacjentów poddanych allotransplantacji tkanki mięśniowo-szkieletowej, przypadki te dotyczyły raczej kości niż ścięgien. Ryzyko zakażenia wirusami, przy zachowaniu wszystkich procedur selekcji dawców, ocenia się na 1 do 1 500 000, co jest wartością jeszcze niższą niż w przypadku transfuzji krwi – gdzie ryzyko to ocenia się na jeden przypadek na od 400 000 do 600 000.

Obróbka materiału do transplantacji wymaga warunków sterylnego laboratorium i ma na celu zapewnienie maksymalnego wykorzystania pobranej od dawcy tkanki, poprzez przycinanie, dopasowywanie i porcjowanie, jeśli zachodzi taka potrzeba. Ma obniżać również antygeniczność tkanki, czyli zminimalizować ryzyko jej odrzucenia przez organizm biorcy.

Obróbka ma też na celu zagwarantowanie, że przeszczep będzie wolny od skażenia wirusami i bakteriami, przy użyciu metod sterylizacji, które owocują jedynie minimalnymi uszkodzeniami tkanki. Przeszczep może być płukany w roztworze antybakteryjnym, sprawdzany poprzez tworzenie z niego kultur i analizę łańcuchowej reakcji polimerazy, naświetlany promieniowaniem gamma lub poddawany działaniu tlenku etylenu. Choć brzmi to prosto, to jest to jednak skomplikowany proces, złożony z wielu etapów obwarowanych wieloma środkami ostrożności. Na przykład, zbyt mocne napromieniowanie może spowodować, iż tkanka straci właściwą sobie spoistość i odbudowane więzadło może być słabe.

Wybór właściwego źródła przeszczepianej tkanki to bardzo ważna kwestia, którą musisz omówić ze swoim chirurgiem. Upewnij się, że dobrze zna proponowane źródła i ma pełne zaufanie do metod ich obróbki i pozyskiwania tkanek. Administracja ds. Żywności i Leków (FDA) nadzoruje banki tkanek i ma prawo do zamknięcia ich działalności, gdy zostaną wykryte nieprawidłowości w ich funkcjonowaniu. AATB też wymaga pewnych standardów i przejścia procedur akredytacyjnych od swych członków, a ich wymogi są znacznie bardziej surowe niż FDA. AATB nie ma jednak władzy, która umożliwiałaby zamknięcie ośrodka łamiącego procedury, tak jak może to czynić FDA. Czy FDA zaostrzy swoje kryteria? Osobiście sądzę, że niedawno nagłośnione przez media fakty mogą ich do tego przekonać.


 

Z tego co wiem, i sam zaobserwowałem, do takiego stanu może dochodzić w dwóch sytuacjach. Najpierw może jednak napiszę, czym jest tak właściwie zapalenie trzustki. Trzustka, to organ umiejscowiony głęboko w jamie brzusznej, pełniący wiele funkcji o krytycznym znaczeniu. Przede wszystkim, wytwarza enzymy niezbędne w procesach trawienia białek i węglowodanów. Biorąc pod uwagę, że produkuje ona także insulinę, jest bezspornie jednym z najważniejszych dla kulturystów organów ciała.

Zapalenie trzustki, choć nie brzmi zbyt groźnie, jest tak naprawdę bardzo złożonym i trudnym do wyleczenia stanem. Choroba ta może przyjmować postać ostrą lub przewlekłą. To co przytrafiło się tobie, to prawdopodobnie postać ostra, chyba że trwała przez dłuższy czas. Jest jednak możliwe, że jeśli czynnik, który spowodował twój stan zapalny nie zostanie usunięty lub nie przerwiesz jego przyjmowania, stan ten może przekształcić się w formę przewlekłą.

Tak naprawdę zapalenie trzustki może się pojawić z bardzo wielu różnych przyczyn, ja jednak omówię te, które najczęściej przytrafiają się kulturystom przyjmującym, jak to ująłeś, „suplementy” albo środki anaboliczne lub dopingujące. W Stanach Zjednoczonych najpopularniejszą przyczyną występowania stanów zapalnych trzustki są kamienie żółciowe utrudniające enzymom odpływ z trzustki. Kamienie te osadzają się w stanach hipercholesterolemii (podwyższonego poziomu cholesterolu), zwłaszcza po tłustych posiłkach lub w przypadkach szybkiej utraty masy ciała. Przytrafia się to najczęściej otyłym kobietom przed okresem menopauzy, w wieku czterdziestu kilku lat. Wysoki poziom estrogenu, który może pojawiać się przy stosowaniu środków z testosteronem, może równocześnie powodować podnoszenie się stężenia cholesterolu w żółci i zmniejszać elastyczność pęcherza żółciowego. Leczenie polega na usunięciu kamieni metodą endoskopową, czasem także usunięciu całego pęcherza. Predyspozycje, często dziedziczone, do występowanie bardzo wysokiego poziomu trójglicerydów także sprzyjają powstawania stanu zapalnego trzustki.

Drugą najczęściej pojawiającą się przyczyną zapalenie trzustki jest nadmierne spożycie alkoholu. Mam nadzieję jednak, że nie łączyłeś treningu przed zawodami z ciągłymi libacjami. Istnieją też oczywiście rzadziej spotykane u przeciętnego człowieka przyczyny, które można jednak łączyć z reżimem treningowym i żywieniowym kulturysty. Hiperkalcemia, zaburzenia poziomu elektrolitów i stosowanie diuretyków takich jak furosemid czy hydrochlorotiazyd – to wszystko może prowadzić do pojawienia się stanu zapalnego trzustki. Nagromadzenie estrogenu spowodowane stosowaniem testosteronu także może być przyczyną tego schorzenia. Znane są przypadki, kiedy za bezpośrednią przyczynę zapalenia trzustki uznano Dianabol.

Dla tych, którzy mieli szczęście nigdy nie doświadczyć tego problemu osobiście, opiszę objawy – silne bóle w górnej części jamy brzusznej, promieniujące do pleców, nudności, wymioty, ciśnienie krwi może być zarówno wysokie, jak i niskie (jeśli powstanie krwotok wewnętrzny lub silne odwodnienie) i niezbyt duża wrażliwość na ucisk, zwłaszcza w porównaniu do natężenia odczuwanego bólu (ponieważ trzustka znajduje się w głębszych partiach jamy brzusznej). Zasadniczymi kryteriami do zdiagnozowania zapalenia trzustki jest obecność dwóch z trzech następujących stanów: 1) bólu w jamie brzusznej o charakterystyce typowej dla tego schorzenia, 2) poziom amylazy oraz/lub lipazy we krwi co najmniej trzykrotnie przekraczający normę, 3) obraz w tomografii komputerowej typowy dla ostrego zapalenia trzustki. W ramach możliwych komplikacji wyliczyć należy podniesiony poziom glukozy we krwi, czyli cukrzycę, odwodnienie połączone z ostrą niewydolnością nerek, krwotoki do jamy brzusznej wywołujące wstrząs krwotoczny, podrażnienie płuc wywołane uszkodzeniami tkanki płuc przez enzymy trzustki (a więc niewydolność oddechowa), i ogólnoustrojowy stan zapalny prowadzący do niewydolności wielu organów. Ech... naprawdę nic przyjemnego!

Niestety, jeśli pojawi się u kogoś zapalenie trzustki, jedyne co można zrobić to usunąć przyczyny i przy wsparciu leków, czekać na powrót trzustki do normy. Leki te to przede wszystkim środki przeciwbólowe – zazwyczaj stosuje się opioidy, takie jak morfina, petydyna (Demerol) i hydromorfon (Dilaudid). Należy też uzupełnić niedobór płynów i elektrolitów i ograniczyć spożywanie pokarmów. To ostatnie służy temu, by ograniczyć zapotrzebowanie na produkowane przez trzustkę enzymy trawienne i insulinę. Oprócz tego wszystkiego niezbędna jest stała obserwacja pod kątem rozwijania się wcześniej wymienionych stanów towarzyszących, zwłaszcza cukrzycy.

Wziąwszy pod uwagę to wszystko, z całą pewnością nie można takiej diagnozy zlekceważyć. Jeśli pojawia się u kogoś stan zapalny trzustki, musi taka osoba przyjrzeć się swojemu trybowi życia i nałogom i zadać sobie pytanie, czy warto dalej w to brnąć, niezależnie od tego czym jest owo „to”.

Cały artykuł można przeczytać w październikowym "Muscular Development"

 

Oto temat, na który uwielbiam rozmawiać. Ja i moi pacjenci jesteśmy bardzo zainteresowani przyśpieszaniem gojenia za pomocą miejscowo podawanych czynników wzrostu oraz związanych z tym metod klinicznych. Wspomaganie procesów gojenia poprzez wstrzyknięcie koncentratu trombocytów w miejsce urazu znajduje swoje potwierdzenie w badaniach naukowych. Omawiane „koncentraty trombocytarne”  uzyskuje się poprzez filtrację lub odwirowanie zwykłej próbki krwi. Badania wykazały, że trombocyty odgrywają znacznie większą rolę niż zwykłe formowanie „łatek” – odpowiedzialne są za promowanie czynników wzrostu, co rozpoczyna procesy gojenia tkanek miękkich, struktur kostnych oraz angażuje komórki macierzyste.
 
Technologia pozyskiwania PRP została opracowana w połowie lat 90. na potrzeby chirurgii szczękowej. Dla lekarzy współpracujących ze sportowcami zawodowymi (którzy potencjalnie mogą odnieść z tego największe korzyści) zastosowanie takiej technologii jest ekscytujące i stanowi nie lada wyzwanie – w sportowym półświatku już ledwie wzmianka o „stosowaniu czynników wzrostu” uznawana jest za oszustwo.
 
Czynniki wzrostu to białka (peptydy) wydzielane przez różne tkanki ciała, wliczając w nie komórki tkanki łącznej, komórki macierzyste, trombocyty, a także całe organy, jak np. wątroba. Jednym z najsłynniejszych czynników wzrostu jest IGF-1, znany również jako insulinopodobny czynnik wzrostu-1. IGF-1 ma krótki okres półrozpadu i szybko rozprzestrzenia się po organizmie, co skutkuje jego szybkim zniknięciem z krwiobiegu. Dlatego działanie tego związku ograniczone jest głównie do miejsca jego wstrzyknięcia.

Głębokie przysiady, lub schodzenie poniżej poziomu równoległego do podłogi bardzo obciąża wewnętrzną strukturę kolan. Wielokrotnie dyskutowałem w MD na temat stresu, jaki wywierają głębokie i ciężkie ruchy na ścięgna kolan, zwłaszcza ścięgna rzepkowe i ścięgno mięśnia czworogłowego uda. Jednakże, uszkodzenia tych struktur nie powodują przeskakiwania i trzeszczenia stawu, mimo iż kolano może odmawiać posłuszeństwa w trakcie chodzenia.To co obserwujesz, nazwałbym symptomami mechanicznymi. Zazwyczaj pojawiają się one, gdy struktury w stawie kolanowym w jakiś sposób ulegną dezorganizacji. Niskie przysiady, zwłaszcza z dużymi ciężarami, mogą doprowadzić do rozdarcia łękotki. Czym są łękotki? Są to poduszeczki umiejscowione na obrzeżach stawu kolanowego. Jedna leży przyśrodkowo (po wewnętrznej stronie), a druga po stronie zewnętrznej kolana, pomiędzy kością udową a kością piszczelową. Łękotki zbudowane są z twardej chrząstki i przylegają do powierzchni kości, na której leżą. Łękotki pomagają rozkładać i rozpraszać siły wewnątrz stawu kolanowego. Przyczyniają się również do stabilności stawu, działając razem z wiązadłami jak ograniczniki. Efekt amortyzujący pomaga chronić chrząstkę znajdującą się na końcach kości udowej i piszczelowej (chrząstkę stawową). Rozdarcie łękotki może nastąpić na wiele różnych sposobów. Zazwyczaj rozdarcie następuje po traumatycznym urazie, lub w wyniku progresywnej degeneracji zapoczątkowanej napięciami powstałymi w trakcie wykonywania przysiadów lub podczas biegania. Gdy nastąpi rozdarcie łękotki, nie jest ona w stanie pełnić żadnej ze swych funkcji i pozbawiona ochrony chrząstka stawowa zaczyna się rozpadać. Proces ten prowadzi do zapalenia kości i stawów.

Cały artykuł można przeczytać w lipcowo - sierpniowym "Muscular Development"
 

My, chirurdzy ortopedzi, mamy pewną zmorę – zapalenie rozcięgna podeszwowego, dość bolesny stan zapalny. Rozcięgno podeszwowe, to więzadło na spodzie stopy, które łączy piętę z podstawami palców. Spełnia ono ważną rolę w utrzymywaniu podbicia stopy.

Przypadłość ta często wiąże się z długimi okresami przebywania w pozycji stojącej, lub w marszu, albo z gwałtownym przeniesieniem środka ciężkości z jednej nogi na drugą. Z moich obserwacji wynika, że często przydarza się to ludziom, którzy byli stosunkowo bierni, a potem ich aktywność wzrosła. Na przykład, gdy po zabiegu wszczepienia protezy stawu kolanowego, w momencie gdy ból zanika i pacjenci powracają do dawnej aktywności. Można to też zaobserwować u ludzi, którym z jakichś przyczyn zmienia się profil podbicia stopy lub kąt jej nachylenia.
     Ale ty nie jesteś osobą bierną lub otyłą – jesteś sportowcem! Dlaczego więc trenowanie łydek owocuje bólem? Niektórzy wierzą, że rozcięgno podeszwowe jest naciągane przez mięsień brzuchaty łydki. Jest to mięsień, który sięga za kolano i jest najbardziej napięty, kiedy stoisz. Podczas snu mięśnie łydek napinają się, ponieważ nocą nie unosisz palców u nóg, a założę się, że jeszcze bardziej napięte są, gdy poprzedniego dnia ćwiczyłeś łydki.
Pierwszy krok, który stawiasz każdego ranka, kiedy prostujesz kolano i stawiasz stopę pod kątem prostym, silnie rozciąga ten mięsień. Mięsień brzuchaty łączy się z piętą. Wywołuje on dodatkowe naciągnięcie rozcięgna, które już jest obciążone, gdy palce dotykają ziemi. Gdy rozcięgno walczy z tymi napięciami, przyciąga piętę i to właśnie wywołuje ten ogromny ból.

Cały artykuł można przeczytać w czerwcowym "Muscular Development"
 

Najnowsze badanie przeprowadzone w Mayo Clinic dało interesujące rezultaty. Kobietom z upośledzoną produkcją hormonów podawano 50 mg DHEA dziennie przez okres 12 tygodni. Zaobserwowano u nich podwyższony poziom siarczanu DHEA i androgenów, jednakże stosowana terapia nie miała żadnego wpływu na kondycję fizyczną, kompozycję ciała, czy metabolizm białek. Interesujące jest to, że podwyższeniu uległ również poziom testosteronu i androstenedionu, co sugeruje, że DHEA zażywany doustnie może zostać przemieniony w te hormony w organizmie kobiet. Niestety to badanie nie zostało przeprowadzone na zdrowych, dorosłych ochotniczkach, u których poziom testosteronu i androstenedionu jest na normalnym poziomie.
Starsze badanie przeprowadzone przez UCSD pokazało, że po zastosowaniu 100 g DHEA, poziom IGF-1 w surowicy krwi kobiet ulega podwyższeniu. U kobiet (ale nie u mężczyzn) poziom testosteronu i androstenedionu uległ podwyższeniu do wielkości przekraczającej wartości charakterystyczne dla osób młodych. Jednakże spowodowało to zwiększenie ogólnej masy ciała u kobiet przy jednoczesnym braku spadku ilości tkanki tłuszczowej. Na szczęście dla facetów, stosowanie tego suplementu przez nich wywołało u nich zwiększenie siły i minimalne obniżenie ilości tkanki tłuszczowej.
 

Cały artykuł można przeczytać w majowym "Muscular Development"