Chemik od "czystej" - lipiec-sierpień 2011

Chciałbym omówić dość nowy artykuł, na który niedawno się natknąłem. Jego tematem jest połączone oddziaływanie pomiędzy tym, co ludzie nazywają „hormonem miłości” a sterydami anabolicznymi. Artykuł uważam za ciekawy, ponieważ jest jednym z tych, w którym można znaleźć coś zupełnie nieoczekiwanego. Tego typu artykuły z cyklu „i kto by to pomyślał” są coraz bardziej powszechne w związku z mapowaniem genomu zwierząt oraz popularnością testów mierzących ekspresję tych genów.

Czym jest oksytocyna?

Oksytocyna to stosunkowo niewielki hormon peptydowy, który składa się z ośmiu aminokwasów połączonych ze sobą i zakończonych grupą aminową. Jest produkowana w tylnym płacie przysadki mózgowej wraz ze strukturalnie podobnym (aczkolwiek farmakologicznie różnym) hormonem o nazwie wazopresyna. Mimo że produkowana zarówno u mężczyzn, jak i kobiet, oksytocyna jest najbardziej znana jako hormon powodujący skurcze macicy podczas porodu oraz stymulujący uwalnianie mleka z piersi w okresie połogu.

Nowsze badania wskazują oksytocynę jako odpowiedzialną za nawiązanie więzi emocjonalnej pomiędzy kobietą a noworodkiem, ale również pomiędzy dorosłymi partnerami. Mogliście słyszeć, że oksytocyna wydziela się po seksie, aczkolwiek nie jestem pewien, czy dotyczy to i mężczyzn i kobiet – po udanym seksie większość mężczyzn raczej woli być pozostawionych w spokoju, niż dbać o więź emocjonalną (w rzeczywistości, oksytocyna jest produkowana u obu płci podczas seksu). Oksytocyna również znana jest z redukowania wydzielania hormonu adrenokortykotropowego (ACTH) i kortyzolu, co może być powiązane z właściwościami „przeciwlękowymi”.

Co ciekawe, wykazano, że poza układem rozrodczym, oksytocyna ma inne funkcje. Receptory oksytocyny znajdują się w wielu komórkach w całym ciele, w tym w kościach, sercu i mięśniach szkieletowych. Okazało się, że oksytocyna jest anabolicznym regulatorem masy kostnej. W sercu stymuluje produkcję nowych komórek mięśniowych (kardiomiocytów) podczas stadium rozwoju i, prawdopodobnie, jako odpowiedź po urazach serca, z kolei w mięśniach szkieletowych stymuluje pobór glukozy w sposób znany jako ścieżka wapnia CaMKK-AMPK. Hormon ten ma również właściwości przeciwzapalne, które wydają się być powiązane z redukcją katabolicznych cytokin.

Bydło, sterydy, implanty i oksytocyna

            Tak jak wspomniałem na początku, dowód na możliwe powiązania pomiędzy sterydami anabolicznymi a oksytocyną został zaobserwowany w najnowszych badaniach. Naukowcy podali bydłu implant Revalor-H, który zawiera zarówno steryd anaboliczny (trenbolon), jak i estrogen (estradiol). Następnie pobrano biopsję z mięśni najdłuższych grzbietowych i przeanalizowano ekspresję 16944 bydlęcych genów, w porównaniu do próby kontrolnej. Stwierdzono, że Revalor-H wpłynął na ekspresję 121 genów, w tym odpowiedzialnych za metabolizm tłuszczu, zwiększył ekspresję m.in. IGF-1 oraz innych genów, powiązanych z mięśniami, jak np. SOX8, który jest odpowiedzialny za aktywność komórek satelitarnych.

Efekt ekspresji tych genów nie powinien być wielkim zaskoczeniem – jednak to, co naukowcy odkryli, a co wzbudziło duże zdziwienie, to bardzo duży wzrost ekspresji matrycowego RNA, który koduje syntezę oksytocyny. Co więcej, analiza krwi wykazała około 50-krotny wzrost stężenia oksytocyny, w porównaniu do próbek kontrolnych.

Co to wszystko oznacza? Cóż, jest parę ciekawych faktów do przemyślenia. Oprócz produkcji oksytocyny, komórki mięśniowe zawierają receptory oksytocyny, które muszą regulować niektóre reakcje fizjologiczne w mięśniach. Wykazano, że komórki satelitarne mięśni mogą być pobudzone do różnicowania komórek mięśniowych pod wpływem oksytocyny in vitro. Wykazano również, że oksytocyna stymuluje syntezę mioblastów, co jest niezbędnym etapem pośrednim w ciągu zdarzeń rozpoczynających się aktywacją komórek satelitarnych i kończących przerostem komórek mięśniowych (miocytów).

Autorzy tych badań przypuszczają, że oksytocyna może być zaangażowana w anaboliczne działanie implantu, bądź też może wykazywać własną aktywność anaboliczną. Niemniej jednak, trzeba spojrzeć również na inne fakty. Oksytocyna była badana na zwierzętach przez wiele lat i nikt nie zauważył, aby spowodowała zwiększony wzrost mięśni. Poza tym, implanty Revalor-H zawierają zarówno anaboliczny steryd, jak i estrogen. Ktoś może powiedzieć, że to składnik estrogenowy był odpowiedzialny za efekt oksytocyny. Co więcej, trenbolon jest syntetycznym androgenem, który strukturalnie i farmakologicznie jest odległy od naturalnego testosteronu. Może po prostu wystąpiły efekty specyficzne dla trenbolonu, niezwiązane z aktywnością anaboliczną, pobudzającą produkcję oksytocyny w mięśniach?

Ale wciąż, nawet jeśli oksytocyna bezpośrednio nie uczestniczy w procesach anabolicznych komórek mięśniowych, ma kilka ciekawych własności, które powodują, że może się stać użytecznym ergogenem. Hormon ten stymuluje pobór glukozy do komórek mięśniowych, co może pomóc w regeneracji po intensywnym treningu. Ma również bardzo dobrze udokumentowany wpływ na obniżenie produkcji kortyzolu, zarówno u zwierząt, jak i ludzi, i to w szerokim spektrum warunków. Może to prowadzić do ochrony przed przetrenowaniem i prawdopodobnie pozytywnie wpływa na budowę ciała.

Na dziś dzień dokładnie nie wiadomo jakie są możliwości i ograniczenia oksytocyny w odniesieniu do mięśni szkieletowych i wyglądu ciała. Ale miejmy nadzieję, że te ciekawe badania pociągną za sobą kolejne, które pozwolą dokładnie określić rolę tego hormonu w metabolizmie mięśni szkieletowych.